Tia cực tím (UV) là một dạng tia sáng không thể nhìn thấy trong phổ ánh sáng mà con người có thể cảm nhận được. Tia UV có bước sóng ngắn hơn ánh sáng màu tím và có năng lượng cao hơn. Tia UV được phân loại thành ba loại chính: UV-A, UV-B và UV-C.

Tia UV-A

Tia UV-A có bước sóng từ 315 đến 400 nanomet và có khả năng xuyên thấu vào da sâu hơn so với tia UV-B. Tia UV-A là loại tia UV có số lượng lớn nhất trong ánh sáng mặt trời. Tia UV-A có thể gây nám da, làm gia tăng quá trình lão hóa da và tăng nguy cơ ung thư da. Đồng thời, tia UV-A cũng có thể làm suy giảm sự miễn dịch của da và làm giảm khả năng bảo vệ da khỏi tác động của tia UV-B.

Tia UV-B

Tia UV-B có bước sóng từ 280 đến 315 nanomet và có khả năng xuyên thấu vào da sâu hơn so với tia UV-C. Tia UV-B chiếm một phần nhỏ hơn trong ánh sáng mặt trời nhưng có khả năng gây tổn hại lớn hơn cho da và mắt. Khi da tiếp xúc với tia UV-B, cơ thể sẽ tạo ra vitamin D, chất có vai trò quan trọng trong việc hấp thụ canxi và phosphorus, giúp duy trì sức khỏe xương và răng. Tuy nhiên, sự tiếp xúc lâu dài với tia UV-B cũng có thể gây cháy nám, tăng nguy cơ ung thư da và làm gia tăng quá trình lão hóa da.

Tia UV-C

Tia UV-C có bước sóng từ 100 đến 280 nanomet và có khả năng xuyên thấu vào tế bào da, tạo ra một tác động gián đoạn đến DNA của chúng. Tia UV-C có khả năng diệt khuẩn và khử trùng mạnh mẽ và được sử dụng trong các hệ thống lọc nước, máy lọc không khí và các thiết bị y tế để tiêu diệt vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh khác.

Công dụng của tia cực tím

Tạo ra vitamin D

Tia UV-B tác động lên da và kích thích quá trình tổng hợp vitamin D trong cơ thể. Vitamin D có vai trò quan trọng trong việc hấp thụ canxi và phosphorus, giúp duy trì sức khỏe xương và răng. Khi da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, các tia UV-B sẽ tác động lên các tế bào da để sản xuất vitamin D. Điều này làm gia tăng sản lượng vitamin D trong cơ thể và cung cấp lượng này cần thiết cho sự phát triển và duy trì xương và răng khỏe mạnh.

Diệt khuẩn và khử trùng

Tia UV-C có khả năng diệt khuẩn và khử trùng mạnh mẽ. Điều này là do tia UV-C có tác động trực tiếp lên DNA của vi khuẩn và virus, gây ra những tổn thương không thể tự phục hồi được. Các máy lọc nước, máy lọc không khí và các thiết bị y tế sử dụng tia UV-C để loại bỏ hoặc giảm lượng vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh khác có trong môi trường. Việc tiêu diệt khuẩn và khử trùng bằng tia UV-C giúp ngăn chặn sự lây lan của bệnh tật và bảo vệ sức khỏe cho con người.

Tác hại của tia cực tím

Gây cháy nám và lão hóa da

Tia UV-A và UV-B có khả năng xuyên thấu vào da và gây tổn thương cho tế bào da. Sự tiếp xúc lâu dài với tia UV có thể gây cháy nám, tăng nguy cơ ung thư da và làm gia tăng quá trình lão hóa da. Cháy nám là sự xuất hiện các vết sậm màu trên da, thường xuất hiện trên mặt, cổ, tay và các vùng da tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời. Ngoài ra, tác động của tia UV còn làm đứt gãy sợi collagen và elastin trong da, làm mất đi sự đàn hồi và làm mất đi sự săn chắc của da.

Gây tổn thương mắt

Tia UV có thể gây tổn thương cho mắt, gây viêm kết mạc, viêm giác mạc và các vấn đề về thị lực. Mắt là một cơ quan nhạy cảm và việc tiếp xúc với tia UV có thể gây ra những vấn đề về mắt nghiêm trọng. Viêm kết mạc là tình trạng viêm nhiễm của màng niêm mạc bên trong mắt, gây ra các triệu chứng như ngứa, đỏ và sưng. Viêm giác mạc là tình trạng viêm nhiễm của mạc mắt và có thể dẫn đến giảm thị lực. Việc không sử dụng kính râm hoặc kính chống tia UV khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt.

Gây ung thư da

Tia UV-B có khả năng gây tổn thương DNA trong tế bào da, gây ra các biến đổi gen và tăng nguy cơ mắc ung thư da. Sự tiếp xúc lâu dài với tia UV-B từ ánh sáng mặt trời hoặc từ các nguồn tia UV khác như máy cắt tóc UV và các thiết bị khác có thể gây ra ung thư da. Điều này làm cho việc bảo vệ da khỏi tác động của tia UV-B trở nên cực kỳ quan trọng.

Bảo vệ sức khỏe khỏi tác động của tia cực tím

Để bảo vệ sức khỏe khỏi tác động của tia cực tím, bạn nên áp dụng các biện pháp bảo vệ như:

1. Sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng cao và chứa thành phần chống tia UV-A và UV-B. Kem chống nắng là một biện pháp hữu hiệu để bảo vệ da khỏi tác động của tia cực tím. Ứng dụng kem chống nắng trước khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời giúp giảm thiểu sự hấp thụ tia UV và ngăn chặn tổn thương da.
2. Đeo kính râm hoặc kính chống tia UV khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Kính râm hoặc kính chống tia UV giúp ngăn chặn tia cực tím tiếp xúc trực tiếp với mắt và bảo vệ mắt khỏi các vấn đề về thị lực và tổn thương mắt.
3. Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi tia UV là mạnh nhất. Khoảng thời gian này thường là thời gian tia UV mạnh nhất và gây nhiều tổn hại nhất cho da và mắt. Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian này giúp giảm tác động của tia cực tím.
4. Sử dụng áo dài, nón và dùng ô che nắng để bảo vệ da và mắt khỏi tác động của tia cực tím. Áo dài, nón và ô che nắng giúp che chắn cho da và mắt, giảm tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời và bảo vệ khỏi tác động của tia cực tím.

Nhìn từ góc độ chuyên gia

Theo Citation Token 1 của CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ), ánh sáng mặt trời chứa tia cực tím có thể gây tổn hại cho da và mắt của con người. Điều quan trọng là hiểu rõ về tác động của tia cực tím và áp dụng biện pháp bảo vệ như sử dụng kem chống nắng, đeo kính râm và giảm tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian tia UV mạnh nhất để bảo vệ sức khỏe của chúng ta.

Theo Citation Token 2 của CDC, việc sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng cao và chứa thành phần chống tia UV-A và UV-B là một biện pháp quan trọng để bảo vệ da khỏi tác động của tia cực tím. Việc đeo kính râm hoặc kính chống tia UV cũng giúp bảo vệ mắt khỏi các vấn đề về thị lực và tổn thương mắt. Hơn nữa, việc hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong khoảng thời gian tia UV mạnh nhất và sử dụng áo dài, nón và ô che nắng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ da và mắt.

Trên cơ sở những thông tin trên, chúng ta nên nhận thức về tác động của tia cực tím và thực hiện các biện pháp bảo vệ phù hợp để giữ gìn sức khỏe.